نشست علمی ساختار دوگانه گفتاری-نوشتاری قرآن کریم (دلایل و پیامدها)
ارائه دهنده: دکتر محمد خاقانی اصفهانی (استاد ادبیات عربی دانشگاه اصفهان)
دبیر علمی: حجت الاسلام محمدرضا نوری کوهبانی (مدیر گروه مطالعات قرآنی)
زمان: سهشنیه ۷ مرداد ۱۴۰۴، ساعت ۱۰ الی ۱۱:۳۰ صبح
مکان: مشهد، بنیاد پژوهشهای اسلامی، تالار شیخ طوسی
برگزارکننده: گروه مطالعات قرآنی بنیاد پژوهشهای اسلامی
معرفی استاد
دکتر محمد خاقانی اصفهانی از اساتید برجستهی ادبیات عربی و پژوهشگران ممتاز حوزهی نقد ادبی در دانشگاه اصفهان است. تخصص اصلی ایشان در زمینهی شعر عربی، بلاغت اسلامی و ادبیات تطبیقی با تمرکز بر دورههای مختلف ادبی است. از ویژگیهای بارز پژوهشهای ایشان میتوان به تلفیق روشهای نقد مدرن با میراث کهن بلاغی اسلامی اشاره کرد. تألیفات متعددی در حوزهی زیباشناسی شعر عربی، تحلیل متون کهن و مطالعات بینارشتهای از ایشان منتشر شده است. دکتر خاقانی با تسلط کمنظیر بر ادبیات عربی کلاسیک و معاصر، به بازخوانی انتقادی متون کهن میپردازد.
قرآن کریم به عنوان متن الهی، از ساختاری دوگانه با ویژگیهای گفتاری و نوشتاری بهره میبرد که آن را از سایر متون متمایز میسازد. در سطح گفتاری، آیات قرآن با سبکی خطابی و مستقیم، گویای حالتی زنده و پویا هستند که مخاطب را در موقعیتهای عینی قرار میدهد. این بعد گفتاری در آیاتی که با خطابهای «یا أیها الناس» یا «یا أیها الذین آمنوا» آغاز میشوند، به وضوح قابل مشاهده است. در مقابل، بعد نوشتاری قرآن با ساختاری منسجم و متعالی، حاوی مفاهیم عمیق و چندلایه است که نیاز به تأمل و تدبر دارد. این دوگانگی، همزمان هم بر فصاحت و بلاغت زنده گفتاری تأکید دارد و هم بر عمق و استحکام نوشتاری مبتنی است. تنوع آهنگ و وزن در آیات، حالتی شنیداری ایجاد میکند، در حالی که نظم بینظیر آن، ویژگی متنی ماندگار را تقویت مینماید.